Nếu thường xem phim Hàn Quốc, bạn có bao giờ tự hỏi, vì sao có rất nhiều người Hàn Quốc mang họ Kim hay họ Lee, họ Park?
Người Hàn Quốc vẫn nói vui với nhau rằng cứ tùy tiện ném một hòn đá từ đỉnh Namsan xuống (tên một ngọn núi nằm tại trung tâm thủ đô Seoul) thì không trúng người họ Lee cũng trúng người họ Kim. Đất nước Hàn Quốc với khoảng 50 triệu dân, 1/5 số đó mang họ Kim. Tính sơ qua thì họ Park cũng chiếm 1/10, từ Tổng thống đương nhiệm Park Geun-hye cho đến Rapper Psy (tên thật là Park Jae-sang). Có thể thấy, ba họ này chiếm gần một nửa dân số của Đại hàn dân quốc. Trong khi đó, vị láng giềng Trung Quốc có trên dưới 100 dòng họ khác nhau, Nhật Bản cũng sấp sỉ con số 280.000. Vậy tại sao Hàn Quốc lại ‘nghèo nàn’ tên họ đến thế?
Một phần lời giải đáp tại sao nhiều người Hàn Quốc mang họ Kim, Lee hay Park nằm trong chính truyền thống phong kiến lâu đời ở đất nước này. Như nhiều nơi khác trên thế giới, vào triều đại Joseon (1392 -1910), tên họ được coi là ‘của hiếm’. Chúng là đặc quyền chỉ dành cho Hoàng gia và số ít quý tộc (còn gọi là Yangban). Nô lệ hay những kẻ thấp hèn như đồ tể, pháp sư, gái mại dâm, thậm chí đến cả thương nhân, nghệ nhân, thầy tu cũng không dám mơ tưởng đến việc sở hữu ‘họ’. Tuy nhiên, khi các thương nhân địa phương ngày càng khẳng định tầm quan trọng của mình, vị vua Wang Geon – người sáng lập triều đại Goryeo (918-1392), đã cố gắng lấy lòng người dân bằng cách ban ‘họ’ như là một phương thức phân biệt kẻ trung thành với quan viên triều đình.
Gwageo – kỳ thi tuyển quan lại, nơi thăng quan tiến chức và biểu tượng cho tiến bộ xã hội, yêu cầu thí sinh phải đăng ký tên họ. Vì lý do đó mà nhiều gia đình ưu tú cũng bắt đầu chọn ‘họ’. Đến cả những thương nhân thành công cũng dần dần tự lấy cho mình một ‘họ’. Thời đấy thịnh hành việc mua bán gia phả của những gia đình quý tộc lụn bại và biến nó thành ‘họ’ nhà mình với mục đích có được phả hệ ưu tú. Bởi vậy mà việc giả mạo hồ sơ cũng tràn lan. Thậm chí nhiều dòng họ còn tiếp tay cho hành vi này: ví như dòng tộc không có người nối dõi thì một kẻ không người thân thích có thể trả tiền để được viết vào gia phả của dòng tộc này và nghiễm nhiên có được một cái ‘họ’ cao quý.
Thời xưa, dòng họ Lee và Kim được dùng để đặt cho hoàng thân quốc thích, sau này giới tinh anh địa phương và thương gia cũng thích chọn những ‘họ’ này. Xuất xứ vốn là từ Trung Quốc, số họ ít ỏi này được triều đình và giới quý tộc sử dụng vào cuối thế kỷ 17 để có thể ‘sánh vai’ với quý tộc Trung Hoa. (Nhiều họ của Hàn Quốc vốn dĩ cũng bắt nguồn từ một chữ Trung Quốc). Bởi vậy, để phân biệt các dòng tộc có cùng ‘họ’ với nhau, người ta thường đọc thêm tên địa danh, nơi chôn rau cắt rốn của dòng tộc đó. Họ Kim có khoảng 300 nguồn gốc khác nhau, như gia tộc Gyeongju Kim và Gimhae Kim (nhưng bình thường thì không đọc rõ ra như vậy, trừ khi đó là trên giấy tờ sổ sách). Việc hạn chế tên họ khiến cho không ai dám chắc về huyết thống của mình, bởi vậy, vào cuối triều đại Joseon, vua đã ra đạo luật cấm kết hôn giữa những người cùng Bongwan (nơi xuất xứ của một gia tộc), lệnh cấm này được gỡ bỏ vào năm 1997. Năm 1894, chế độ giai cấp ở Hàn Quốc bị bãi bỏ, cho phép thường dân cũng có ‘họ’: người thuộc giai cấp thấp hơn thường theo ‘họ’ gia chủ hoặc địa chủ của mình hoặc có thể lấy một ‘họ’ phổ biến để dùng. Năm 1909, luật đăng ký và quản lý hộ tịch được thông qua, yêu cầu mọi người dân Hàn Quốc phải có ‘họ’.
Ngày nay, xuất thân gia tộc từng một thời quyết định địa vị xã hội và gia sản thừa kế đã không còn là mối bận tâm đối với người dân Hàn Quốc. Số lượng thị tộc họ Park, Kim và Lee cũng phát triển hơn: ngày càng nhiều công dân nước ngoài, bao gồm người Hoa, người Việt, người Philipin, đang dần trở thành công dân nhập tịch Hàn Quốc. Và theo số liệu thống kê của Chính phủ, lựa chọn tên họ phổ biến nhất của những người này vẫn là Park, Kim, Lee và Choi; ví như họ Mongol Kim (Mông Cổ), Teaguk Park (Thái Lan). Dân số của ba ‘họ’ này chắc hẳn sẽ còn tăng trong thời gian tới.
Dịch Thuật SMS cung cấp dịch vụ dịch website tiếng Hàn, dịch tài liệu và phiên dịch tiếng Hàn. Cần dịch thuật tiếng Hàn chuyên nghiệp và chuẩn xác? Gửi yêu cầu báo giá dịch tiếng Hàn của bạn hoặc liên hệ với chúng tôi qua các số điện thoại 0934436040.
